■ کە تۆ لە حیکمەتی فڕین ناگەی ئەو باڵە گەورانەت بۆ چییە ؟
من فڕین لە باڵم ئەتکێ ، کەچی ئاسمانم نییە..! / ” بەختیار عەلی ”
—————————————————————
■■ مه‌ریوان / زرێبار
پاییزی ۹۱ ی هه‌تاوی
یه‌که‌م : هاوڕێ‌یکم هه‌یه هه‌ر کات بیه‌وێ له شه‌قامی یه‌ک‌ته‌ره‌فه تێ‌په‌ڕێته‌وه ، سه‌یری هه‌ر دوو لای ئه‌کات ! ئه‌و پێ‌ێ وایه له کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا جاری وا هه‌یه که‌سه‌کان نازانن له چه کونێکه‌وه ئه‌گه‌زێن‌و له چه شوێنێکه‌وه بۆیان ئه‌گه‌یت ! بۆیه ئیتر هیچ متمانه‌ی به‌و شه‌قامه یه‌ک‌ته‌ره‌فه نه‌ماوه ، که ماشینێک لهو سه‌ره‌وه نه‌یت‌و پێ‌یدا نه‌ماڵێ !!!
دووه‌م : چه‌ند ساتێک به‌ر له نووسینی ئه‌م بابه‌ته بیرم له‌وه ئه‌کرده‌وه که ئاخۆ له کام یه‌ک له ووڵاتانی جیهاندا ، خه‌ڵکه‌که‌ی ئه‌وه‌نه بێ‌کار بن؟! ، یه‌ک یه‌ک و دوو دوو – به ژن‌و پیاو ، کوڕو کچ ، پیرو گه‌نجه‌وه – ته‌نیا و ته‌نیا له به‌ر چاوگێڕان و زیت‌ڕوانین له یه‌کتر و له مێرد و ژنی یه‌کتر ، بێنه شه‌قامی سه‌ره‌کی شاره‌که‌یان و پیاسه‌ی ئێوارانیان بکه‌ن !؟
ڕوون‌کردنه‌وه : ئه‌م ووتاره ته‌نیا بیر و ڕایکی تاکه که‌سی منه‌و قه‌د له سه‌ری پێ‌داگیری ناکه‌م .
مێژووی گۆرانی و ئاواز و مۆسیقای کوردی ، به درێژایی خۆی که‌سانێکی به خۆیه‌وه بینیوه که هه‌ر کام به‌و په‌ڕی ههست به به‌رپرسیاره‌تیه‌وه خزمه‌تی گه‌له‌که‌ی خۆیانیان کردووه . هه‌ر کام له ” سێوه ” ، ” تایه‌ر تۆفێق ” ، ” عه‌لی مه‌ردان ” ، ” حه‌سه‌ن زیره‌ک ” و ” حه‌مه‌ی ماملێ ” و … ، ته‌مه‌نی خۆیان به‌و په‌ڕی شانازیه‌وه بۆ گه‌شه و زیندوو ڕاگرتنی ئاواز و مۆسیقای کوردی ته‌رخان کردووه .
له ئێستای گۆرانی و مۆسیقای کوردی‌دا ، به داخه‌وه مۆسیقازانان و گۆرانی‌بێژ‌ه‌کانمان به ناوی داهێنان و تازه‌گه‌ریه‌وه ڕوویان له گۆرانیه عه‌ره‌بی و تورکی و فارسیه‌کان کردووه و به که‌لامێکی سوک و ناشیرین و بێ‌مانا ، ئه‌یان که‌ن به کوردی و به تێکه‌ڵی له گه‌ڵ خۆ بادانی ژنانی ڕوت و قوت ! ده‌رخواردی خه‌ڵکی ئه‌ده‌ن .
که‌متر گۆرانی بێژێ توانیویه‌تی له‌م گێژاوه‌ی ئێستای مۆسیقای کوردی دا ، رێباز و ڕێچکه‌ی ڕه‌سه‌ن بناسێت و بیگرێته‌به‌ر و ڕه‌سه‌نایه‌تی تێکه‌ڵ به داهێنان و تازه‌گه‌ری بکات . به ڕای من گێژاوی ئێستای مۆسیقای کوردی و نه‌بونی گۆرانی بێژی پرۆفشناڵ که بتوانێ ره‌سه‌نایه‌تی تێکه‌ڵ به داهێنان و تازه‌گه‌ری بکات ، بوه فاکته‌رێ که ” عه‌دنان که‌ریم ” زۆر زوو بتوانێ وه‌ک هونه‌رمه‌ندێکی کارامه و توانا خۆی به خه‌ڵکی کوردستان بناسێنێت .
” عه‌دنان که‌ریم ” به زیره‌کیه‌وه که‌لام و شێعری شاعێرانی کلاسیک هه‌ڵ ئه‌بژێرێ و له هه‌مان کات‌دا خۆی ئاوقه‌وی شێعری نوێ و تازه ئه‌کات . تا له یه‌ک کات‌دا دڵی چینی کلاسیک و کۆنی کۆمه‌ڵگای کوردی ، له گه‌ڵ بیر و ڕای جیلی خوێنه‌وار و مام ناوه‌ندی ڕازی بکات .
فاکته‌ری گرنگ له سه‌رکه‌وتنی هونه‌ری عه‌دنان که‌ریم دا ، زانایی و لێهاتوویی و زاڵ بوونیه به سه‌ر عیلمی مۆسیقا دا – هونه‌رمه‌ند به سه‌ر ئامێری عود دا زاڵه – ، جیا له وه ، هونه‌رمه‌ند به پرس و ڕا کردنی مۆسیقا زانان و هونه‌رمه‌ندانی گه‌وره‌ی کورد ، که‌لێنه‌کانی هونه‌ری خۆی به باشی پڕ کردۆته‌وه .
به‌رهه‌مه یه‌ک له دووا یه‌که‌کانی ، هه‌ر زۆر زوو تووانیان دڵی بیسه‌ر بپێ‌کن و له بیر و هۆشی مرۆڤی کورددا بمێنه‌وه .به‌ڵام دووای هاوکاری نزیکی عه‌دنان که‌ریم له گه‌ڵ گرووپی کامکاره‌کان ، ئه‌م پرسیاره دێته ئاراوه که هونه‌ری عه‌دنان به‌ره‌و کوێ ئه‌ڕوات !؟
که‌س حاشا له‌وه ناکات که جووانترین و به سۆزترین گۆرانی‌یه‌کانی عه‌دنان که‌ریم هی ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ن که به‌ر له کار کردن له گه‌ڵ کامکارهکاندا تۆماری کردووه ! شاکار گه‌لێکی وه‌ک ئه‌لبوومی ” شنه‌ی با ” ، ” ئه‌ڕۆی ئۆغر ” ، … . تا ئه‌م دوواییه که له یاده‌که‌ی ” حه‌زره‌تی نالی ” له سلێمانی و له کۆنسێرتی ستکهۆڵم له گه‌ڵ گروپی ” ئاگری زیندوو ” وه‌ک تاکه ئه‌ستێره‌ی ئێستای هونه‌ری کوردی د‌ره‌وشایه‌وه .
له لایکی تره‌وه گروپی کامکاره‌کان جیا لهو هه‌موو ئه‌زموون و مێژووه قه‌ده‌ره‌ی که له بوواری مۆسیقا دا هه‌یانه ، که‌متر تووانیویانه که کارێکی وه‌ها به سۆزی کوردی بکه‌ن که بتوانێ له مێژووی بیره‌وه‌ری هونه‌ری و ههست و زه‌وقی مرۆڤی کورددا بۆ درێژ ماوه بمێنێته‌وه . له لایکی تریشه‌وه زانست و هونه‌ری کامکاره‌کان زۆرتر له خزمه‌تی بنه‌ماڵه‌ی خۆیان و مۆسیقای غه‌یره کوردی‌دا بووه تا مۆسیقا و ئاواز و هونه‌رمه‌ندانی کورددا ! ئه‌ی ئه‌وه نییه که به‌و هه‌موو شاره‌زایی و لێهاتوویه‌وه که له بوواری عیلمی مۆسیقادا هه‌یانه ، که‌متر هاوکاری هونه‌رمه‌ندانی کوردیان کردووه .
مێژووی سه‌رکه‌وتنی هونه‌ری عه‌دنان که‌ریم ( به تایبه‌ت له دووای یاده‌که‌ی نالی له سلێمانی ) ، وای کرد که کامکاره‌کان له عه‌دنان و ئه‌و له کامکاره‌کان ، نزیک بکاته‌وه .
تا ئێستا کۆکراوه‌ی کاری هاوبه‌شی گروپی کامکاره‌کان له گه‌ڵ عه‌دنان که‌ریم دا بۆ سێ ئه‌لبووم ئه‌گه‌ڕێته‌وه ؛
یه‌که‌م : ئه‌مشه‌و
دووه‌م : وه‌فایی
سێهه‌م : خاتوون
به چاو خشاندنێکی وورد به سه‌ر ئه‌م سێ ئه‌لبوومه‌دا ڕوون و ئاشکرایه که ڕه‌وتی ژێرده‌سته خستنی هونه‌ری عه‌دنان که‌ریم له لایه‌ن کامکاره‌کانه‌وه له به‌رهه‌می یه‌که‌م تا خاتوون به‌ره‌و پێش‌تر چووه و به‌رهه‌مه‌کان وه‌کوو به‌رهه‌می گرووپ نیشان ئه‌درێ ، نه‌ک هونه‌ری تاکه که‌سی عه‌دنان که‌ریم . له تاران کۆنسیرتی عه‌دنان که‌ریم به‌ڕێوه چوو ، من بۆ خۆم ته‌نیا و ته‌نیا به بۆنه‌ی عه‌دنانه‌وه چووم بۆ تاران . ڕوون و ئاشکرا بوو که عه‌دنان وه‌ک هونه‌رمه‌ندێکی ئاماتۆر نیشان ئه‌دراو ته‌نیا یه‌ک دوو گۆرانی نه‌بێ ، گۆرانی بێژی کۆنسێرته‌که ، که‌سێکی بنه‌ماڵه‌ی کامکاره‌کان بوو . یان له به‌رهه‌می ئه‌م دوواییه‌دا ( خاتوون ) ، سی‌د‌یه‌که وه‌کوو به‌رهه‌مێکی په‌نجا په‌نجا ، له نێوان عه‌دنان و سه‌بای کامکار و بنه‌ماڵه‌ی کامکارهکاندا دابه‌ش کراوه !!! ئه‌مه له کاتێکدایه که سه‌با کامکار له ئاستی شاگردان و قوتابیانی پله دووه‌م و سێهه‌می عه‌دنان که‌ریم دا نییه !!!
هه‌ر وه‌ک له پێشه‌کی ئه‌م ووتاره‌دا نووسیومه ، لێره‌دا دووباره‌ی ئه‌که‌مه‌وه که ئه‌م ووتاره ته‌نیا بیر و ڕایکی تاکه که‌سی منه‌و قه‌د له سه‌ری پێ‌داگیری ناکه‌م ، به‌ڵام وا ئه‌زانم هونه‌ری هه‌ر گه‌لێک به ڕهخنه و گله‌یی به‌ره‌و پێش ئه‌ڕوات . بۆیه به ڕای من باشتر وایه یان باشتر وابوو که عه‌دنان که‌ریم هه‌ربه ستایلی تایبه‌ت به خۆی به‌رهه‌می هونه‌ری بخوڵقێنێت و به بیانووی تازه‌گه‌ری و شێوه‌گۆرانی تازه ، نه‌بێته چرایک که ته‌نیا ڕێگه بۆ سه‌رکه‌وتن و ناودار کردنی که‌سانێکی‌تر ڕووناک کاته‌وه و خۆی و هونه‌ری خۆی نه‌کاته قوربانی بۆ به‌رژه‌وه‌ندی هیچ که‌سێک ، یان گرووپێک . با ئه‌و جه‌ماوه‌ره‌ی وا ئیمانیان به عه‌دنان و عوده‌که‌ی هه‌یه ، هه‌ر له خۆڕایی له ده‌ستی نه‌دات !!!!
ئه‌م بابه‌ته له ژماره‌ی ۳۷ ی مانگی خه‌رمانانی ساڵی ۸۸ ی هه‌تاوی حه‌وته‌نامه‌ی ” دیدگاه ” بڵاو بۆته‌وه .
خوێندنه‌وه‌یکی کورت بۆ ” مههێڵه کاڵ بیته‌وه ” ی ” ره‌نج سه‌نگاوی “
هه‌ر که ئه‌مه‌‌وێ بتبینم / هێنده به حه‌سره‌ته‌وه دێم / دره‌خته‌کانی ئه‌و ناوه‌ش / ئێستا هه‌موو بوون به هاوڕێم / ته‌نانه‌ت به‌یانییه‌کیان / زۆری نه‌ما بوو بتگه‌مێ / ویستم نامه‌یکی ئاڵی / پڕ له خۆشه‌ویستیت به‌مێ / به‌ڵام دره‌ختێک پێی ووتم / باپه‌شیمان نه‌بیته‌وه / تۆ کوڕێکی پڕ له ڕه‌نگی / ” مههێڵه کاڵ بیته‌وه ! “
شاعیری لاو ” ڕه‌نج سه‌نگاوی ” له ساڵی ۱۹۷۷ی زایینی له سه‌نگاو ، له باشووری کوردستان ، له دایک بووه . له ساڵی ۱۹۹۷ وه شێعر و بابه‌ته‌کانی له چاپه‌مه‌نیه‌کانی باشووری کوردستان ، بڵاو ئه‌کاته‌وه . دوایین به‌رهه‌مه شێعری له ۲۰۰۷ دا ، به ناوی ” مههێڵه کاڵ بیته‌وه ” ، بووه میوانی ئازیزی کتێبخانه‌ی کوردی . هه‌ر له ۲۰۰۷ دا بۆ جاری چواره‌م له چاپ درایه‌وه !
خۆشه‌وویستی ده‌ریایکی پان و به‌رینه ، هه‌ر چه‌ند مه‌له‌وانێکی زاناش بیت ، قه‌د ناتووانی خۆت ڕاده‌ستی که‌ناره‌کانی که‌یت و ئارام بگری . مرۆڤ له دێر زه‌مانه‌وه یه‌خسیری ئه‌فسوونی عه‌شق و خۆشه‌وویستیه . وه‌ک دیاریکی به نرخ له لایه‌ن خوداوه سه‌یری ئه‌کات . عه‌شق و کاریگه‌ری خۆشه‌وویستی به سه‌ر ده‌ستکرد و داهێنانی مرۆڤه‌وه به درێژایی مێژوو دیار و ئاشکراو ڕوونه . تا مرۆڤ له حه‌یتا بێت ، عه‌شق و خۆشه‌وویستی به‌شێکی ژیانی پێک دێنێت و ئه‌وه‌ی وا له پێناوی عه‌شقدا هه‌نگاو ئه‌نێ ، به نه‌مری ئه‌مێنێته‌وه .
” ڕه‌نج ” به باشی ده‌رکی به نه‌مری عه‌شق کردووه . وشه‌کانی دڵیان بۆ خۆشه‌وویستی لێ ئه‌دات . به هه‌ستێکی ناسک و جوان ، لهو په‌ڕی ساده‌یی و بێ ڕووتووش کردنی ناخ و ده‌روونی خۆی ، سۆزێکی ئاشنا بۆ دڵبه‌ره‌که‌ی ، که که‌س نازانێ کێیه و چۆنه! ، هه‌ڵ ئه‌ڕێژێ :
هه‌ستام بڕۆم
هه‌تا وه‌کوو که‌س نه‌زانێ که من له مانگی گریان‌دام
له به‌ر ده‌مما ئاوێنه‌‌یه‌ک دانرابوو
بۆ خۆم ڕووانی ، تۆی نیشان دام !
” ڕه‌نج ” له پێشه‌کی ” مههێڵه کاڵ بیته‌وه ” دا ، له دێڕێکی کورت‌دا وای نووسیوه :
له یه‌که‌م نیگا ، ” ڕه‌نج ” شاعیرێکه به بێ زۆر کردن له خۆی ، ته‌نیا به گوێ گرتن له ده‌روونی خۆی ، به زمانێکی په‌تی و ڕووت و مناڵانهوه ! به بێ گه‌مه‌‌کردن به وشه‌کانه‌وه ، تووانیویه کوڵ و مه‌راقی ناخی خۆی بۆ خۆشه‌ویسته‌که‌ی و خوێنه‌ره‌که‌ی هه‌ڵ‌ڕێژێ :
خۆ دڵم هه‌رچه‌ند مناڵه
به‌ڵام جارجاره‌ش ههست ئه‌کا
ده‌ستی ده‌ستیت پێ‌کردووه
داییم ئه‌ڵێم ئاقڵ گیان
ئه‌و تۆی خۆش ئه‌وێ
تۆ هه‌ستت پێ نه‌کردووه!
شێوه شێعری ” ره‌نج سه‌نگاوی ” تا ڕاده‌یه‌کی زۆر له شێوازی ” مه‌ریه‌م حه‌یده‌رزاده ” ، کچه شاعیری فارس ئه‌کات . شێوازێکی رۆمانسیانه‌ی تۆخ ، به‌ڵام به وشه‌ی خۆماڵی و ساده‌و په‌تی !
له لای خۆمان ، له کوردستانیش له گه‌ڵ شێعری ” ئیسماعیل خورماڵی ” دا زۆر له یه‌ک نزیکن و مه‌راق و سۆزیان یه‌ک ڕه‌نگ و یه‌ک ڕێچکه‌یه .
” ڕه‌نج ” له چه‌ند جێگادا هه‌وڵ ئه‌دات خۆی له په‌یوه‌ست بوونی ڕووت و په‌تی به عه‌شقه‌وه دوور بگرێ و ته‌نیا له‌به‌ر چاو که‌ژاڵێ ، وشه‌کانی خه‌رج نه‌کات ! ئه‌و خه‌ریکه به‌و دیده ئه‌گات که جیهانێکی گه‌وره‌تر له عه‌شقی کچێ هه‌یه ، ئه‌ویش دونیای وشه‌و که‌ڵام و شێعره :
که تۆ ڕۆشتی
هه‌وری سپی عه‌شقی سپی منیش ڕه‌ویه‌وه / شتێ نه‌بوو خۆشه‌وویستی پێ ببه‌خشم / هه‌تا ووشه‌م دۆزیه‌وه / که ئاشنا بووم به جیهانی وشه‌و شیعر / ئه‌وسا زانیم گه‌ردوونێکی‌تریش هه‌یه / له عه‌شقی کچێ گه‌وره‌تر!
” ڕه‌نج سه‌نگاوی ” له مههێڵه کاڵ بیته‌وه ” دا خه‌ریکه به لووتکه‌ی شێوازی خۆی ئه‌گات . لووتکه‌یه‌ک که تا ڕاده‌یه‌ک تازه‌یه ، نوێ‌یه و کاڵه !
هیوام وایه نموونه‌ی له شاعیرستانی کوردی‌دا زۆر و زۆرتر بێت .
کۆره‌ی باکوور و کۆره‌ی باشوور هه‌ردوو له بنه‌ڕه‌تدا یه‌ک ووڵاتن و خاوه‌ن یه‌ک مێژوو و یه‌ک کولتوور و یه‌ک زمانن . که‌چی ته‌نیا یه‌ک هێڵی ده‌ست کرد ، یه‌ک نه‌ته‌وه‌ی به سه‌ر دوو ووڵاتدا دابه‌ش کردووه و بڕێ جاریش ئه‌گه‌ری شه‌ڕێکی ماڵ کاولکه‌ر له نێوانیاندا هاتۆته ئاراوه !
له هه‌واڵه‌کاندا هاتبوو که یاری نێوان کۆره‌ی باکوور و پۆرتۆغاڵ له میانه‌ی جامی جیهانی ۲۰۱۰ دا ، یه‌که‌م یاری و دووایین یاری جامی جیهانی بووه که ڕاسته‌وخۆ له تاکه کاناڵی تهلهفزیۆنی! کۆره‌ی باکووره‌وه په‌خش کراوه، که‌چی قولانجێ خوارتر له کۆره‌ی باشوور، خه‌ڵک له به هێزترین هێڵی ئینتێرنێت و به پێزترین تکنۆلۆژیای تهلهفزیۆنی و ماهواره‌یی و … به‌هره‌مه‌ندن . برسیه‌تی و نه‌داری‌و دواکه‌وتوویی له به‌رانبه‌ر تێری و ده‌وڵه‌مه‌ندی و پێشکه‌وتوویی ، به جووانی به سیمای خه‌ڵکی ڕه‌ش و ڕووتی کۆره‌ی باکوور و خه‌ڵکی تێر و پۆشته‌ی کۆره‌ی باشووره‌وه دیاره ! ئالێره‌دا‌یه که سه‌رکه‌وتن یان سه‌رنه‌که‌وتنی هه‌ر ده‌سه‌ڵاتێک له به‌ڕێو بردنی کار و باری ووڵاتێک به روخسار و ژیانی خه‌ڵکی ئه‌و ووڵاته‌وه به جووانی ئه‌خوێنرێته‌وه .
جمهوری یکی ازسیستم‌های رایج حکومتی درجهان است . بسیاری از ملت‌های جهان عنوان جمهوری را پیشوند نام کشور خود قرار داده‌اند ، پیشوندی که در برخی از کشورها همراه با فدرال ، خلق ، دمکراتیک ، اسلامی ، … و بالاخره عربی است . دول متعدد عربی در خاورمیانه و شمال آفریقا از زمان استقلال تا حال ، به صورت پادشاهی ، یا به صورت دیکتاتوری ، آن هم از نوع جمهوری عربی ! اداره شده‌اند .
سال‌هاست در بسیاری از کشورهی عربی حاکمانی هستند که خود را رییس جمهور می‌خوانند و بر مردم حکمرانی می‌کنند . قـذافی در لیبی ، بن علی در تونس ، حافظ اسد و پسر خلفش !!! در سوریه ، صدام معدوم در عراق ، صالح و اگر عمر باقی باشد پسرش در یمن ، … و بالاخره مبارک در مصر ، _ که دیگر فضا برای جانشینی پسرش !جمال مبارک مساعد نیست _ ، … . اینها مردانی بوده و هستند که سال‌ها با توسل به وحشت و سرکوب خود را رییس جمهور ! خوانده و هر کدام در این منصب _ که در کشورهای دمکراتیک مدت انتصاب آن ۴ سال بیشتر نیست _ ، بیشتر از ۳۰ یا ۴۰ سال است که به مردم خود خدمت می‌کنند !!!
تحولات اخیر تونس و حالای چند کشور عربی ، _ به خصوص مصر _ بیانگر این واقعیت است که جهان عرب از سیستمهای حکومتی خود _ پادشاهی و جمهوری‌های ۳۰ساله و ۴۰ ساله _ خسته شده‌اند و خواهان تغییر بنیادی در نحوه‌ی اداره‌ی ممالک عربی هستند .
پایان تحولات جهان عرب و به خصوص مصر هر چه باشد ، حسنی مبارک مانند بن‌علی در تونس ، رفتنی است و این سرنوشت در آینده‌ای نزدیک دامن‌گیر سایر حاکمان در جهان عرب خواهد شد . در این مقطع زمانی آنچه مهم است اینست که : آیا جهان عرب شاهد گذر از دیکتاتوری به دمکراسیست و دارای ظرفیت‌های پذیرش دمکراسی هست!؟ یاجهان عرب از چاله به چاه خواهد افتاد و شاهد بر سر کار آمدن جریان‌های تندرو و رادیکال مذهبی خواهیم بود !؟
ئێواره‌ی ٨٩/۴/١٧ی هه‌تاوی له هۆڵی شاره‌داری سه‌وڵاوا کۆبوونه‌وه‌یک له ژێر ناوی ” شێعرو سیاوچه‌مانه ” له لایه‌ن ئه‌نجوومه‌نی فه‌رهه‌نگی ” رۆجیار ” به‌ڕێوه چوو . من بۆ خۆم لهو کۆڕه‌دا ئاماده بووم . هه‌رچه‌ند خۆی له خۆیدا به‌ڕێو بردنی ئه‌و جۆره کۆڕانه ، ئاله‌‌م کاته‌دا ! جێگای رێز و پێ‌زانینه ، به‌ڵام چه‌ند خاڵێکی گرنگ وه‌ک ڕهخنه و گله‌یی ئه‌بێ باس بکرێ هه‌تا له داهاتوودا له به‌ڕێوبردنی ئه‌و جۆره کۆڕانه ڕ‌ه‌چاو بکرێ :
۱- لاوازیکی زۆر له به‌ڕێو بردنی کۆڕ له‌‌لایه‌ن کۆڕگێره‌وه به‌دی ئه‌کرا ، له دره‌نگ ده‌ست‌پێکردنی کۆڕ هه‌تا نه‌بوونی هه‌م‌‌ئاهه‌نگی له نێوان پێشکه‌ش کردنی به‌رهه‌مه‌کان ، هه‌تادرووست کارنه‌کردنی سیستمی ده‌نگ ، … ، هه‌موو بووبووه مایه‌ی لاوازی به‌ر چاوی کۆڕ .
۲- به‌ڕیزێک له سه‌ره‌تای کۆڕهکهدا وه‌ک به‌ر پرسی ئه‌نجوومه‌نی فه‌رهه‌نگی ” ڕۆجیار ” له ووته‌یکی درێژدا ، – که دێڕ و بابه‌تی وای بوو دووپات و چه‌ند پاتی ئه‌کرده‌وه – هه‌ر به زۆر خه‌ریک بوو ئه‌و ته‌عریفانه‌ی که خۆی له فاکته‌ری فه‌رهه‌نگ و … هه‌بووی ، وه‌ک ڕاست‌ترین و بێ هه‌ڵه‌‌ترین بابه‌ت بیدا به ده‌رخواردی ئاماده‌بووان !
۳- به داخه‌وه ئه‌ده‌بیاتی هه‌ورامی هه‌تا ئێستاش نه‌یتووانیوه خۆی له حه‌ساری ئه‌ده‌بی کلاسیکیه‌وه ئاودیووی نوێ بوونه‌وه بکات‌و ، تا ڕادایکی زۆر به‌ر چاو ، له پێش چوون به‌ره‌و دونیای ئه‌ده‌بیاتی مۆدێرن ، له ئه‌ده‌بیاتی سۆرانی به جێ‌ماوه‌و دوا که‌وتووه ! له‌م کۆڕه‌دا نامۆ بوون و غه‌ریب بوونی شێعری تازه له به‌رانبه‌ر شێعره کلاسیکه‌کانی هه‌ورامی ، به ڕوخساری ئاماده‌بووانه‌وه دیار بوو .
۴- له میانه‌ی کۆڕهکهدا چه‌ند به‌رهه‌مێکی لێکۆڵینه‌وه خوێنرایه‌وه ، که وا ئه‌زانم جیا له‌وه‌ی که ۵۰ له ۱۰۰ی ئاماده‌بووان نه‌خوێنه‌وار بوون و ته‌نیا بۆ بیستنی سیاوچه‌مانه هاتبوون! ، کاکی نووسه‌ریش ئامانجی ته‌نیا خۆهه‌لکێشان و خۆنیشاندان بووبێت ! ، ئه‌نا شوێنێکی وا که‌ی جێگای خوێندنه‌وه‌ی بابه‌تی وایه .
۵- مامۆستایکی ئایینی له لایه‌ن کۆڕگێڕه‌وه بانگهێشت کرابوو که به‌داخه‌وه بێ ئه‌وه‌ی له بوواری ئه‌ده‌بیاتدا خاوه‌ن زانیاری بێت ، له ووتارێکی درێژ و ماندوو که‌رانه‌دا پێی وا بوو که شێعر و ئه‌ده‌بیاتی نوێ ” مجهول ” ه و ” مبتدا و خبر “ی نییه! و گوایه ئه‌و لهو جۆره شێعرانه تێ ناگات و چۆن ئه‌و خۆی به به‌ر پرس ئه‌زانێ! ئه‌بێ ” نهی از منکر ” بکات و … !
۶- سه‌یر بوو به لامه‌وه ئاماده‌بووان هه‌ر کات که‌سێ بانگهێشت ئه‌کرا که به‌رهه‌مێک بخوێنێته‌وه یان سیاوچه‌مانه‌یێک بڵێت ! ، به چه‌پڵه لێدان به‌ره‌وپیری ئه‌ڕۆیشتن ! که‌چی دووایی گوێیان لێ نه‌ئه‌‌گرت که چی ئه‌ڵێ و باسی چی ئه‌کات . هه‌موو ئاماده‌بووان ئه‌یانکرد به هه‌را و قسه کردن ، هۆڵیش ئه‌بوو به تاریکه بازاڕی هه‌ورامیه‌کان !
له لای ئێمه ووشه‌گه‌لێک هه‌یه که به ڕاستی زوڵم لێ کراون ! بۆ نموونه ؛ به نانه‌جیب ئه‌وترێ نه‌جیب و به ناحه‌ق ئه‌وترێ حه‌ق و به ماعێر ئه‌وترێ شاعێر و به زۆر شتی‌تر که نه‌شیاون ، سه‌فه‌تی شیاوی وا ئه‌ده‌ن که ئینسان له ته‌عه‌جوبا هاکا چاوی زه‌ق زه‌ق له کاسه سه‌ری ده‌رپه‌ڕی ! له دونیای ووشه‌گه‌لی مه‌زڵووم و چاره ڕ‌شا ، ووشه‌ی ” هونه‌رمه‌ند ” داماوترین ووشه‌یه ! بۆ نموونه به داوینچی ئه‌وترێ هونه‌رمه‌ند و به ” ؟ ” یش هه‌ر وه‌ها ! یان به ” حه‌سه‌ن زیره‌ک ” و ” ماملێ ” و ” تایه‌ر تۆفێق ” و ” عه‌لی مه‌ردان ” و ” مۆحه‌ممه‌د شێخۆ” و ” عایشه شان” و” گوڵ‌به‌هار” و . . ئه‌وترێت هونه‌رمه‌ندو ، به ئه‌و لاسایی که‌ره‌وانه‌یش ، که به چه‌ند کچ و ژنێکه‌وه وا به ناشرینترین شێوه سمتیان له گه‌ڵ بێ ماناترین ئاواز و هۆنراوه‌دا سووڕ ئه‌ده‌ن ، ئه‌وترێ هونه‌رمه‌ند ! حه‌یف بۆ ووشه‌ی جوان و پڕمانای هونه‌رمه‌ند وا ئاوای به سه‌ردا هاتووه و ئابڕووی پێوه نه‌ماوه !
